Środowisko naturalne od zawsze w historii konfliktów zbrojnych było „cichą ofiarą” wojny, na skutek szkód bezpośrednich, jak i pośrednich wywołanych działaniami wojennymi. Dopiero w latach 70. XX wieku na skutek doświadczeń wojny wietnamskiej w kontekście używania defoliantów i herbicydów oraz zwiększenia się świadomości bezpieczeństwa ekologicznego wśród członków społeczności międzynarodowej, spowodowało powstanie pierwszych przepisów na gruncie międzynarodowego prawa humanitarnego chroniących środowisko naturalne. Wobec czego celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie jednej z najważniejszych umów międzynarodowych w tej materii, czyli Konwencji o zakazie wojskowego lub innego wrogiego wykorzystywania technik modyfikacji środowiska (ENMOD) w celu wykazania, dlaczego powyższa konwencja została stworzona w latach 70. XX w., a nie w innej dekadzie. Jednocześnie poddając analizie najważniejsze artykuły ENMOD, celem jest zidentyfikowanie kluczowych problemów konwencji w odniesieniu do konfliktu zbrojnego rosyjsko-ukraińskiego. Dlatego głównym problemem badawczym jest możliwość zastosowania omawianej umowy międzynarodowej ENMOD dla ochrony środowiska naturalnego w sytuacji konfliktu zbrojnego na przykładzie trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej. Według postawionej hipotezy badawczej konwencja ENMOD nie ma zastosowania dla zdecydowanej większości szkód środowiskowych spowodowanych konfliktem zbrojnym, niemniej jest kluczowym traktatem, który uzupełnia ogólny i szczególny reżim ochrony środowiska naturalnego w sytuacji konfliktu zbrojnego. Na potrzeby rozwiązania postawionego problemu badawczego i weryfikacji hipotezy w artykule zastosowano metodologię opartą na metodzie jakościowej, poddając analizie i krytycznej ocenie literaturę przedmiotu, przy jednoczesnym wykorzystaniu na gruncie nauk prawnych metody dogmatycznoprawnej w odniesieniu do aktów prawnych i historyczno-prawnej, aby ukazać genezę i ewolucję konwencji ENMOD. Autor w analizie dochodzi do wniosku, że ENMOD nie ma zastosowania dla większości szkód środowiskowych spowodowanych działaniami zbrojnymi, czego dowodzi konflikt zbrojny rosyjsko-ukraiński, gdzie obie strony konfliktu są związane tym traktem, jednakże ENMOD jest ważnym uzupełnieniem reżimu ochrony środowiska naturalnego w sytuacji konfliktu zbrojnego.
Date issued: Identifier:doi:10.37055/sbn/191084 ; oai:editorialsystem.com:article-191084
Print ISSN: Publisher ID: License: Starting page: Ending page: Volume: Issue: Journal: Keywords:ENMOD ; international humanitarian law ; natural environment ; public international law ; Russian- Ukrainian conflict